Ook hebben zij een grotere kans eerder te sterven, maken ze meer gebruik van huisartsenzorg en ziekenhuiszorg en minder gebruik van preventieve zorg en nazorg. Ze gebruiken vaker medicijnen niet op de juiste manier en hebben een minder gezonde leefstijl. Daarnaast hebben laaggeletterden met een chronische ziekte, meer moeite met zelfmanagement en meer kans op slechtere gezondheidsuitkomsten. Laaggeletterdheid is een risico voor de gezondheid.

Meer feiten en cijfers staan in de factsheet Taal maakt gezonder. 

Rol zorgprofessional cruciaal

Zorgprofessionals komen vaak in contact met laaggeletterden en kunnen helpen door hun lees- en schrijfproblemen te herkennen en ze te motiveren tot taalscholing. Om samen laaggeletterdheid binnen de zorg aan te pakken, is er de aanpak Taal maakt gezonder.

Uit onderzoek blijkt dat taalscholing niet alleen taalvaardiger maakt, maar ook gelukkiger, zelfredzamer, sociaal actiever én gezonder. Laaggeletterden voelen zich na het volgen van scholing zowel fysiek als psychisch gezonder.

Wat kun je doen?

1. Vraag aandacht voor de aanpak van laaggeletterdheid 
2. Communiceer duidelijk
3. Herken laaggeletterdheid
4. Bespreek laaggeletterdheid
5. Verwijs laaggeletterden door
6. Deel kennis en ervaringen

1. Vraag aandacht voor de aanpak van laaggeletterdheid

Vraag bij je collega’s aandacht voor het belang van basisvaardige patiënten. Het is gemakkelijker en werkt beter om samen aan de aanpak van laaggeletterdheid te werken. Bekijk het onderzoek, lees de factsheet en/of maak de e-learning Aanpak van laaggeletterdheid (versie gezondheid). En praat er samen over.

Vraag ook in de wachtkamer aandacht voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen en/of omgaan met de computer of smartphone. We hebben een wachtkamerboekje Taal maakt gezonder met verhalen van bekende Nederlanders en Taalambassadeurs ((ex-)laaggeletterden) over het belang van taal in de zorg.  Stuur een mailtje naar info@lezenenschrijven.nl en ontvang het boekje gratis. Bekijk het promotiefilmpje:

Werk je in het ziekenhuis? Meerdere ziekenhuizen pakken laaggeletterdheid structureel aan. Lees hier meer over de verschillende aanpakken per ziekenhuis.

2. Communiceer duidelijk

Schrijf en spreek in eenvoudige taal. Zorgverleners moeten zeker weten dat patiënten hen begrijpen (informed consent). Een paar voorbeelden:

• wees concreet
• geef maximaal 3 adviezen/boodschappen
• gebruik korte en eenvoudige zinnen. 

Wil je beter worden in het begrijpelijk maken van je communicatie? Wij werken samen met Pharos rond het begrijpelijker maken van de zorg. Zij kunnen jou en je collega’s scholen in effectieve communicatie. Bekijk hier de routekaart ‘Naar een begrijpelijke zorg met basisvaardige patiënten’.

3. Herken laaggeletterdheid

Als zorgprofessional kun je helpen gezondheidsrisico’s (en zorgkosten) te beperken door lees- en schrijfproblemen te herkennen. Signalen zijn bijvoorbeeld: niet op tijd komen, formulieren niet invullen of er hulp bij krijgen, moeite hebben met het lezen van folders, moeite hebben met het toepassen van hoeveelheden, moeite hebben om in eigen woorden terug te vertellen wat u vertelde. 
In de e-learning Aanpak van laaggeletterdheid leer je meer over hoe je laaggeletterdheid bij je patiënten kunt herkennen (zie punt 1). 

4. Bespreek laaggeletterdheid

Durf te vragen of iemand moeite heeft met lezen of schrijven. Om hierachter te komen kun je laagdrempelige vragen stellen die passen bij de context gezondheid of de Taalverkenner gezondheid inzetten. Laat weten dat veel mensen hier moeite mee hebben. En dat er iets aan te doen is.

Wil je deze vaardigheden graag oefenen? Vraag een workshop Bespreken van laaggeletterdheid voor jou en je collega’s aan. Deze scholing is gebaseerd op principes van motiverende gespreksvoering. 

5. Verwijs laaggeletterden door

Wil iemand er iets aan doen? Voor het aanmelden van patiënten en/of advies over taalscholing, kun je doorverwijzen naar een Taalhuis of Taalpunt in de buurt of bel (samen): 0800 023 44 44. Taalcursisten aanmelden kan ook via 'ik wil leren'. 

6. Deel kennis en ervaringen

Wil je kennis opdoen en goede voorbeelden en geleerde lessen van de aanpak van laaggeletterdheid in de zorg uitwisselen? Sluit je dan aan bij de Alliantie Gezondheidsvaardigheden en de werkgroep Taal maakt gezonder. Laat je inspireren door het lezen van verzamelde goede voorbeelden van de aanpak van laaggeletterdheid in Taal is van Levensbelang. 

Wat doet de werkgroep?

• De werkgroep komt een keer per jaar samen. 
• Deelt voorbeelden, kennis en ervaring rond:
  • het agenderen van de aanpak van laaggeletterdheid in gezondheidszorg en gezondheidszorgonderwijs;
  • het herkennen en bespreken van laaggeletterdheid en het informeren van laaggeletterde patiënten/cliënten over scholing;
  • onderzoek naar de verbetering van basisvaardigheden bij laaggeletterde patiënten/cliënten
     
• Bevordert en ondersteunt initiatieven rond:
  • het agenderen van de aanpak van laaggeletterdheid bij zorgprofessionals; 
  • het slaan van een brug tussen professionals uit de wereld van taal en gezondheid.

Tijdens het FNO-webinar 'Laaggeletterdheid en gezondheid: feiten, verhalen en voorbeelden' lieten we kijkers kennismaken met enkele projecten. Deze projecten laten via verschillende insteken zien hoe je mensen die moeite hebben met taal toch kunt bereiken … en raken! En hoe die andere insteek dubbele winst op kan leveren. Zowel voor de gezondheid als voor de taalvaardigheid.